Door Peter Versteeg.
Goedemorgen meneer, ik heb hier een brochure voor u met als titel “Komt er ooit een eind aan pijn en verdriet?” Mag ik die aan u aanbieden?”
Nee, dank u, mevrouw, doet u geen moeite.
Prima, meneer, nog een fijne dag!
U ook, mevrouw!
Handelaren in eeuwige waarheden – wie krijgt ze niet aan de deur? In tijden waarin boodschappen bij voorkeur digitaal gehaald worden, is het opvallend dat het huis-aan-huis evangeliseren nog lang niet verdwenen is. Nog steeds laten vooral de Jehovah’s Getuigen zich op deze manier gelden, bekend van hun Wachttoren en thematische boekjes waarop gelukzalige of ernstig kijkende mensen prijken. De Jehova’s Getuigen maken zich dan ook druk om het einde der tijden en hopen zoveel mogelijk mensen te redden van de ondergang voordat dat einde is aangebroken. Na het horen van de groet van deze vrouw ben ik echter niet meer zo zeker van de ernst van deze boodschap. Als ongelovigen gedoemd zijn om verloren te gaan, hoe prima kan dan mijn beleefde weigering zijn? Hoe fijn is mijn dag wanneer mocht blijken dat juist vandaag de laatste dag is, te laat om nog wroeging te krijgen en naar vergeving op zoek te gaan? Twee dingen vallen hier op: ten eerste, een relativerende houding ten aanzien van hun boodschap lijkt leden van eindtijdbewegingen niet vreemd te zijn. Het is alsof de Getuige een hoofdprijs wil uitreiken maar er genoegen mee neemt dat de potentiële winnaar in plaats van de prijs in ontvangst te nemen vrijwillig onder de tram loopt. Het nieuwe leven als bekeerling, de antwoorden op prangende levensvragen – het zijn opties geworden naast vele andere opties. Ten tweede, het taalgebruik van leden van eindtijdbewegingen voegt zich naar het dwingende onpersoonlijke lingo van de dienstverlenende mens die overal en iedereen een fijne dag toewenst. Dat relativeren en die taal hebben met elkaar te maken. Waar het eeuwig zielenheil een betrekkelijke voorkeur is geworden, daar heeft het ook geen zin meer om bijzondere woorden te gebruiken. Ook al ben ik inderdaad niet op zoek naar een religieuze waarheid, ik vind de relativering van die waarheid een verarming.
Peter Versteeg is universitair docent bij de afdeling Sociale en Culturele Antropologie van de Vrije Universiteit.
